Rouw na verlies: na het (h)erkennen, komt het delen en verwerken

De cursus ‘Rouw na verlies’ van Avant sanare helpt Rotterdammers om te gaan met verlies en bijbehorend verdriet. ‘Verdriet is vaker dan we denken de oorzaak van mentale en fysieke klachten. Daar ben ik heilig van overtuigd,’ zegt therapeut Rafaël Maria Theuvenet.

Wat kun je allemaal verliezen? Rafaël Maria Theuvenet (op foto de derde persoon van rechts) geeft een voorbeeld van een man die ze begeleidt tijdens de cursus Rouw na verlies in Delfshaven. ‘Deze man had een eigen restaurant en kreeg ernstige klachten aan zijn heup en arm. Hij verloor eerst zijn gezondheid, als gevolg daarvan zijn zaak en vervolgens zijn relatie.’ Het geeft aan dat verlies kan plaatsvinden op meerdere gebieden. En dat dit breder gaat dan het verlies van een dierbare. Dat is namelijk waar de meeste mensen aan denken wanneer het gaat over verlies en het bijbehorende rouwen. Rafaël Maria: ‘Je moet ook rouwen als je je baan verliest. Of het contact met familieleden, bijvoorbeeld na een ruzie.’

Tijdig helpen

Daarom ontwikkelde – in samenwerking met de gemeente Rotterdam en Coöperatie VGZ– de cursus Rouw na verlies. In groepsverband leren Rotterdammers wat een rouwproces met hen doet. Maar ook hoe ze met hun verlies kunnen omgaan en hun leven weer kunnen oppakken. ‘Avant sanare staat voor preventie,’ vertelt Rafaël Maria. ‘Daar zijn al onze cursussen dan ook op gericht. Het verlies kunnen we niet voorkomen. Maar we kunnen wél voorkomen dat ernstiger klachten ontstaan. Dat kan door de mensen die verlies ervaren, tijdig te helpen.’

Verdriet herkennen

Hoe spoor je die mensen op? ‘We hebben korte lijnen met activeringscoaches, maatschappelijk werkers, praktijkondersteuners huisarts en praktijkondersteuners ggz,’ legt Rafaël Maria uit. ‘Zij herkennen verdriet bij cliënten en dragen potentiële deelnemers aan. Het herkennen is niet altijd eenvoudig. Rouw en verdriet kunnen zich uiten in stilte of depressiegerelateerde klachten. Maar ook in slecht slapen, sneller je geduld verliezen of minder zin hebben in dingen die je eerst leuk vond. Het allerbelangrijkst is om altijd het gesprek te blijven voeren en door te vragen. Vanuit Avant sanare geven we ook cursussen aan zorgprofessionals, zodat zij rouw en verdriet kunnen herkennen. Daarbij gaan we onder meer in op de diverse vormen van rouw: van uitgestelde rouw tot anticiperende en traumatische.’

Gevoelens delen

Na het herkennen en érkennen, is het belangrijk om gevoelens te delen. Rafaël Maria: ‘Na een verlies kun je soms het gevoel hebben dat je alleen wilt zijn. Omdat niemand voelt wat jij voelt of omdat niemand jou begrijpt. Maar het delen van je gevoel kan helpen. Bij onze cursussen zie ik dat het groepsverband daarbij belangrijk is. Mensen delen ervaringen en zien én voelen dat ze niet de enige zijn met verdriet. Daaruit ontstaan prachtige en vaak ook emotionele gesprekken. Maar ik zie ook dat mensen na twee of drie lessen al met elkaar optrekken, ook buiten de cursus om. We hebben net een cursus afgerond met een(zie foto). Zij hebben in zes bijeenkomsten hun verdriet en verlies gedeeld en hadden veel steun aan elkaar.’ Deze groep werd georganiseerd door wmo radar Delfshaven. Avant sanare begeleidde de groep.

Er is niet altijd een schuldige

Delen helpt bij verwerken, merkt Rafaël Maria. ‘Dat geldt ook voor de handvatten die wij aanreiken. We vertellen meer over de theorie van een rouwproces, zodat mensen beter begrijpen wat ze doormaken. Deelnemers ervaren dit als zeer waardevol. Soms moeten mensen even horen dat de dingen die hen zijn overkomen bij het leven horen. Dat er niet altijd een schuldige aan te wijzen is. Dat er soms geen reden is voor wat er gebeurd is. Veel mensen kampen met een soort schuldgevoel. Dat is vaak onterecht en onnodig.’

Erkend als stoornis

Rafaël Maria is blij dat de gemeente Rotterdam en zorgverzekeraar VGZ via deze cursus investeren in de mentale gezondheid en weerbaarheid van Rotterdammers. Ook in bredere zin komt er meer aandacht voor rouw na verlies. ‘Sinds vorig jaar is langdurige rouw eindelijk officieel erkend als stoornis. Het is opgenomen in de DSM-5, het internationaal erkende systeem waarmee psychologen en psychiaters werken. Zij denken bij klachten nu wellicht eerder aan langdurige rouw.’

Nog veel onbekend verdriet

De therapeut besluit met een glimlach: ‘Eind 2023 ga ik met pensioen. Al mijn hele professionele leven ben ik ervan overtuigd dat verdriet ten grondslag ligt aan veel meer fysieke en mentale klachten dan we denken. En dat daardoor veel mensen niet meer in beweging komen. Het is fijn en vooral belangrijk dat dit nu door steeds meer mensen en instanties wordt erkend. Deze cursus helpt de mensen die deze hulp nu het hardst nodig hebben. De volgende stap is dat we ook mensen die stilletjes thuis rouwen om een verlies kunnen gaan helpen.’

De cursus ‘Rouw na verlies’ is gratis voor Rotterdammers met een VGZ Rotterdampakket. Zij krijgen de cursus vergoed vanuit hun preventiebudget. De cursus bestaat uit vijf sessies van twee uur en wordt gegeven in groepsvorm (6-12 deelnemers per groep). Meer informatie is te vinden op de website van Avant sanare