Valpreventieprogramma TOM slaat óók aan in Hoek van Holland

Het valpreventieprogramma TOM is een succes. Dat bleek al in de Rotterdamse wijk Het Lage Land, maar wordt nu ook bewezen in Hoek van Holland. Voor de deelnemers, die er overduidelijk profijt van hebben. En voor de samenwerkende zorg- en welzijnsorganisaties, die elkaar beter weten te vinden. Een reportage vanuit Huis van de Wijk ‘De Hoekstee’.

‘Lenie!’ ‘Piet!’ ‘Lenny!’ ‘Rommie!’ Het is vrijdagochtend iets na elven als allerlei namen klinken door Huis van de Wijk ‘De Hoekstee’. Wie om het hoekje van de zaal kijkt, ziet een groep ouderen in een kring zitten. Ze gooien een groene ballon over en roepen vooraf de naam van de ontvanger. Het spel is bedoeld om elkaar beter te leren kennen en het geheugen te trainen. Daarnaast verbetert het vangen en gooien de balans, spierkracht en coördinatie. Hetzelfde geldt voor de volgende activiteit. De deelnemers dansen op discoknallers uit hun jeugd. Wanneer fysiotherapeut Olga Bruckner van praktijk Paraplus de muziek stopt, moeten ze stilstaan. ‘Ja, reageren hoort ook bij het oefenen van je balans,’ zegt Olga met een lach, wanneer een van de ouderen zijn evenwicht maar net bewaart.

Langer zelfstandig thuis wonen

Desiree Buskens ziet het met een glimlach aan. Zij is vrijwilligerscoördinator bij welzijnsorganisatie Welzijn op de Hoek en coördinator van het valpreventieprogramma TOM. TOM staat voor Thuis Onbezorgd Mobiel en helpt 65-plussers om langer zelfstandig thuis te wonen. Het programma wordt volledig vergoed. Het bestaat uit bewegingslessen, voedingsvoorlichting en sociale steun. De groep ouderen die achter haar aan de volgende beweegoefening begint, is de tweede groep die hier het programma volgt. Veertien weken lang komen zij twee keer per week in beweging.

Mond-tot-mondreclame

‘De eerste editie was een groot succes,’ zegt Desiree. ‘Uit de metingen en tests bleek dat deelnemers aan het einde van het traject mobieler waren en steviger op hun benen stonden. Daardoor worden ze ondernemender en blijven ze bewegen; bijvoorbeeld bij onze Positieve Gezondheidsclub of ouderengym. Een deel van huidige deelnemers doet mee dankzij mond-tot-mondreclame van eerdere deelnemers. Een deel komt via zorgverleners, die wij vertellen over TOM. Denk aan de fysio, diëtist en de huisarts. Een val in huis is zo gemaakt. Door een slingerend snoer, een losliggend vloerkleed of door verminderde spierkracht als gevolg van onvoldoende voeding. Als we kunnen voorkomen dat ouderen vallen, scheelt dat veel ellende. Vooral voor de ouderen zelf, maar óók voor de maatschappij en de zorgsector.’

TOM-maatje

Een van de deelnemers aan het vorige traject staat in de keuken in de soep te roeren. ‘Een broccoli-courgettesoep. Enorm gezond,’ zegt Arie Vitters, die als TOM-maatje betrokken is bij het huidige traject. TOM-maatjes zijn vrijwilligers die helpen bij de uitvoering van het programma. ‘Vandaag bereid ik een deel van de lunch voor, maar ik ben er ook om mensen te motiveren en vragen te beantwoorden. Het is leuk om anderen te helpen en te vertellen over mijn ervaringen. Daarnaast is het sociale stuk fijn; ik woon nog niet zo lang in Hoek van Holland, dus voor mij is dat een mooie manier om met anderen in contact te komen.’

Van thuiszitten naar stijldansen

‘Ik ging meedoen omdat ik merkte dat opstaan van de bank steeds moeilijker ging,’ vervolgt Arie. ‘Ik was al eens gevallen. Zeker sinds de coronatijd kwam ik nauwelijks mijn huis uit, zag op tegen de acht trappen. Ik heb echt profijt gehad van mijn deelname. Ik voel dat ik fitter ben en steviger op mijn benen sta. Het opstaan gaat makkelijker. Een deel van de oefeningen doe ik thuis nog. Ik heb een boekje gekocht met extra oefeningen en heb zelfs mijn oude hobby, stijldansen, weer opgepakt. Dat had ik nooit gedacht!’

Belang van voeding onderschat

In de zaal luisteren de deelnemers intussen naar een presentatie van diëtist Laura Vos van Vitae Voedingsadviesbureau. Voedingsvoorlichting is een belangrijk onderdeel van TOM. ‘Een goed voedingspatroon, en vooral de inname van voldoende eiwitten, is cruciaal voor de spierkracht. Dat verlaagt de kans op vallen,’ vertelt Laura. ‘De meeste ouderen onderschatten dit onderdeel en zien niet direct de noodzaak in om hun voedingspatroon aan te passen. Ze doen het hun hele leven al zo… Tijdens individuele gesprekken voorafgaand aan TOM brengen we dit onder de aandacht. Bij de groepssessies gaan we er dieper op in. Ik vind het superleuk om hieraan mee te werken. De nauwe samenwerking met fysiopraktijk Paraplus en Welzijn op de Hoek is erg waardevol. Met elkaar hoor en zie je meer. En kun je dus beter de uitdagingen aanpakken waarmee de ouderen kampen.’

Mooie aanvulling op aanbod

Dat vindt ook fysiotherapeut Olga. ‘De lijnen zijn kort, de samenwerking verloopt soepel. We vullen elkaar aan en geven daarmee vorm aan alle componenten van TOM: beweging, voeding en sociaal. Als fysio vind ik TOM een mooie aanvulling op het bestaande aanbod; ik heb meerdere cliënten doorverwezen naar dit programma. Een deel van hen was al eens gevallen. Dan worden mensen bang, gaan ze nog minder bewegen en krijgen ze nog minder spierkracht en balans. Dan kom je in een negatieve vicieuze cirkel. Het eerste traject heeft bewezen dat TOM effect heeft. De deelnemers werden fitter, kregen meer vertrouwen in hun lichaam en gingen daardoor meer eropuit. Waardoor ze nóg fitter worden. Dat is de positieve vicieuze cirkel waarin we hen willen hebben.’

Samen fitter worden

Dan is het tijd voor de lunch: de door Arie bereide soep, plus twee volkoren boterhammen, avocado (‘goede vetten!’, roept diëtist Laura), een gekookt ei en rauwkost. Het recept krijgen ze mee voor thuis. Deelnemer Rommie smult, net als de anderen. ‘Het is zo mooi dat dit voor ons georganiseerd wordt,’ zegt de oud-militair, gehuld in een oude legertrui. ‘Ons lichaam wil niet altijd meer, maar de wil in het koppie om dat te verbeteren, is hier bij iedereen aanwezig. Samen gaan we fitter worden de komende !’

Als professional kun je verhoogd risico bij ouderen signaleren en hen doorverwijzen naar het aanbod voor valpreventie. In alle gebieden in Rotterdam worden gratis valpreventieve beweeginterventies aangeboden voor 65-plussers met verschillende mate van valrisico: Minder Vallen Meer Bewegen & Thuis Onbezorgd Mobiel. De Huizen van Wijk weten wanneer de interventies plaatsvinden. Kijk voor meer tips over ouder worden en valpreventie op www.rotterdam.nl/ouder-worden.