Waarom het taboe op depressie doorbroken moet worden

Depressie is een van de grootste verborgen gezondheidsproblemen van deze tijd. Eén op de vijf Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met depressie. Alles Goed wil het taboe erop doorbreken en hoop bieden. Vorig jaar werd een “ontroerende, integere en vreugdevolle zoektocht naar hoe om te gaan met depressie” gelanceerd in Rotterdam.

Rafaël Maria Theuvenet vertelt over Alles Goed. De therapeut en counselor bij het Rotterdamse Avant sanare legt uit waarom zij de persoonlijke getuigenissen van mensen die kamp(t)en met een depressie integreerde in haar trainingen voor Rotterdamse hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg en het maatschappelijk werk. ‘Juist vanochtend hoorde ik dat een collega door depressieve klachten voorlopig stopt met werken,’ zegt ze. ‘Achteraf zie ik dat ze eerder al signalen heeft gegeven – waarom pikte ik die niet op? Dit ráákt me als mens en bevestigt helaas dat we nog een wereld te winnen hebben in het herkennen van tekenen van een dreigende depressie.’

Betrekken van dierbaren

Eind 2017 zagen tientallen professionals uit de geestelijke gezondheidszorg in Het Klooster Oude Noorden in Rotterdam de première van de Alles Goed-film. Mensen met (ervaring met) een depressie vertelden hierover in de film. Zij gingen hiervoor in gesprek met mensen uit hun directe omgeving. ‘Het betrekken van naasten vond ik ijzersterk,’ zegt Rafaël Maria. ‘Want de mensen die dicht bij je staan kunnen veel steun bieden. Tijdens de depressie, door degene die ermee kampt te laten zien en voelen dat hij er niet alleen voor staat. Maar ook erna. Door signalen op te pikken dat iemand aan het afglijden is.’

Alert zijn

Voor het leren oppikken van die signalen – door ervaringsdeskundige én omgeving – is het praten over de depressie essentieel, zegt Rafaël Maria. De Alles Goed-gesprekken tussen dierbaren werden gevoerd aan de hand van vraagkaarten. Wat helpt je nou? Waaraan merk je dat je aan het afglijden bent? ‘Goede vragen, want het helpt de ander alert te zijn. Het dwingt je ook om goed te luisteren en niet van jezelf uit te gaan. Want wat voor de een werkt als hij depressief is of dreigt te worden, kan voor de ander juist een averechts effect hebben. Wat ik ook goed vind aan de vraagkaarten: ze verlagen de drempel enorm om over depressie te praten. Want signalen oppikken is één, het erover hebben is misschien wel het moeilijkste. Zeker als die ander dicht bij je staat, bijvoorbeeld je partner of je moeder.’

Aanleg en omstandigheden

Alles Goed – een initiatief van stichting Het Witte Bos – is gelanceerd om het taboe op depressie te doorbreken. Een taboe dat volgens Rafaël Maria is ingegeven door schaamte. ‘Tegen iemand met astma wordt gezegd: Wat een pech. Maar bij depressie en eenzaamheid leeft onderhuids het gevoel dat we blijkbaar niet sterk genoeg zijn. Het zou ons eigen falen zijn, terwijl aanleg en omstandigheden een grote rol spelen. Door te leren over het ontstaan van depressies, kunnen we er ook beter naar handelen. Met “we” bedoel ik ervaringsdeskundigen, hun directe omgeving en hulpverleners.’

Praten geeft lucht

Rafaël Maria hoopt dat Alles Goed uiteindelijk een brede samenwerking rondom omgaan met en behandeling van depressies aanwakkert. ‘Als professionals zijn we opgeleid en gewend om algemene richtlijnen als uitgangspunt te nemen. Maar in onze spreekkamers zien we doorlopend unieke mensen. Alles Goed biedt met hun unieke, menselijke verhalen een volstrekt nieuwe invalshoek. Ik hoop vurig dat ze helpen om de schaamte over depressie te doorbreken. Het is een groot verborgen gezondheidsprobleem. Als we het verborgene eraf krijgen, dan is er veel betere steun mogelijk. Praten met dierbaren geeft lucht, en kan een belangrijke aanvulling zijn op de professionele hulpverlening.’

Alles Goed is een ontroerende, integere en vreugdevolle zoektocht naar hoe om te gaan met depressie. Zowel voor mensen die zelf met depressie worstelen als voor hun omgeving. De persoonlijke verhalen, ervaringsdeskundigheid, oordeelloos naar elkaar luisteren en participatie staan centraal in het project. Meer weten of samenwerken? Kijk op Allesgoed.org. Voor de verdere ontwikkeling van de vraagkaarten loopt een crowdfundingsactie: Voordekunst.nl/alles-goed-kaartspel 

Foto: Allard de Witte