Fysiologische aanpak mentale klachten staat centraal bij symposium Mentaal Gezond
Psychische klachten worden nog altijd grotendeels behandeld met gesprekstherapie. Maar wat als mentale klachten meer fysiologisch benaderd en aangepakt zouden worden? Daarover gingen zo’n 50 zorgprofessionals eind november in gesprek tijdens het symposium ‘Mind, brain & body: mentale gezondheid door een fysiologische aanpak’. Het evenement werd georganiseerd door de Gezond010-satelliet Mentaal gezond.
‘Goh, als het bij mij in de spreekkamer toch eens was gegaan over leefstijl, het belang van sporten en het slechte van te veel suiker eten… Dan was ik waarschijnlijk eerder hersteld van mijn depressie. Goed dat hier vanmiddag over gesproken wordt!’ Zo opent de ervaringsdeskundige dagvoorzitter Sophie Schmeets van Maskerclass het symposium in de Ridderzaal van het Sparta Stadion. De deelnemers hebben in hun werk met (de behandeling van) mentale problemen te maken. Er zijn onder meer zorgprofessionals, onderzoekers, ondernemers en mensen werkzaam in het sociaal domein en het onderwijs.
Ademhalingsoefening
De aanwezigen luisteren geïnteresseerd naar de aftrap van Fabienne Melcherts, die hen meteen vraagt mee te doen aan een ademhalingsoefening. Die sluit naadloos aan op haar verhaal over de werking van het autonome zenuwstelsel. En het effect van beweging en ademhaling op de geestelijke gezondheid. Fabienne is psycholoog bij BioCheck, dat de middag mede organiseert. BioCheck is een herstel- en vitaliteitscentrum, gespecialiseerd in preventie en herstel van burn-out, chronische vermoeidheids- en stress gerelateerde klachten. Sinds kort heeft BioCheck de tak BioPsychology, waarvoor Fabienne verantwoordelijk is. Zelf kampte ze 9 jaar geleden met een burn-out, die ze vooral overwon door te sporten.
Lichaam en geest te vaak gescheiden
‘Lichaam en geest worden nog te vaak gescheiden,’ vertelt Fabienne. ‘Ga je naar de huisarts met een schouderklacht, dan wordt vaak niet gevraagd wat er thuis speelt. Met mentale klachten word je doorgestuurd naar de ggz zonder fysiek aan het werk te worden gezet. Bij BioPsychology combineren we lichaam en geest juist. We bieden psychologische begeleiding, ondersteund door real time data door middel van HRV-metingen (hartslagvariabiliteit, red.), ademtherapie, (psycho)fysiologische educatie en duurtraining. Bij veel mensen blijft het motortje aan, ook als ze rustig op de bank zitten en denken te ontspannen tijdens een Netflix-serie. Het lichaam blijft actief; de HRV is in plaats van hoog dan laag. Dit betekent dat het ‘gaspedaal’ van het autonome zenuwstelsel ingedrukt is. Die mensen herstellen onvoldoende in rust en branden zichzelf op. Wij weten dat mentaal herstel het best tot stand komt door een brede aanpak. Waarbij we ook werken aan het verbeteren van de fysieke belastbaarheid en het herstelvermogen.’
Connectie tussen darmen en brein
Die visie deelt Dr. Anne Dekker. Zij is leefstijlarts, nadat ze eerder jaren huisarts was. ‘Eigenlijk zou iedere huisarts leefstijlarts moeten zijn,’ zegt ze. ‘Daarover gaat het veel te weinig in spreekkamers’ In haar presentatie vertelt Anne vooral over de darm-brein-as, de connectie tussen darmen en psyche. ‘Er zijn veel spreekwoorden waarin het daarover gaat, zoals “iets op onderbuikgevoel doen”. Toch lijken we die connectie een beetje vergeten, terwijl je in algemeenheid kunt stellen dat darmgezondheid van grote invloed is op je psyche. En dat dit dus extra aandacht verdient bij de behandeling van psychische klachten.’
Concrete tips
Het verhaal van Anne is voor vele aanwezigen relatief onbekend, maar wordt als razend interessant bestempeld. Het wordt ondersteund door theoretische informatie over de werking van het zenuwstelsel, het microbioom, neurotransmitters en het immuunsysteem. De leefstijlarts sluit af met concrete tips over het beïnvloeden van je darmgezondheid. Zoals: eet niet te veel, eet vooral plantaardig en zo min mogelijk suiker, blijf in beweging en zorg voor voldoende ontspanning. ‘Want,’ zo zegt Anne, ‘zorgen voor je darmgezondheid is zorgen voor je brein.’ Ze richt zich direct tot de aanwezigen: ‘Ga hier ook zelf mee aan de slag; alleen dán kunnen jullie het goed overbrengen op de mensen die jullie helpen.’
De maatschappij als team
Na een energizer zijn de deelnemers klaar voor de derde spreker. Dat is Dr. Lea Jabbarian, onderzoeker en GZ-psycholoog bij Next JMP & MiSi NeuroPsy. Ook zij begint met een ademhalingsoefening, waarin ze iedereen uitnodigt om van een afstandje naar zichzelf en de wereld te kijken. ‘Die afstand heb je nodig om te reflecteren,’ vertelt Lea. Aan de hand van het bio-psycho-sociaalmodel vertelt ze meer over de balans tussen lichaam & zintuigen, prestatie, contact en fantasie & toekomst. ‘Al die factoren zijn medebepalend voor gezondheid, ziekte en genezing,’ stelt Lea. ‘We moeten als professionals welzijn bevorderen in plaats van ziekte verminderen. Ik roep daarbij op tot collectieve solidariteit. Als maatschappij zijn we een team, waarin we de mensen moeten helpen die het mentaal zwaar hebben.’
Prikkelende discussies
Die boodschap herhaalt Lea tijdens de afsluitende paneldiscussie (foto), als antwoord op de vraag: ‘Kun je mensen met mentale problemen verantwoordelijk maken voor hun eigen fysieke gezondheid?’ Er wordt vanuit de zaal geopperd dat de patiënt altijd eindverantwoordelijk is. Daar wordt tegenin gebracht dat mensen met mentale problemen meer informatie nodig hebben over het belang van een gezonde leefstijl. ‘Want bij veel mensen is dit onbekend.’ Ook wordt gewezen op mensen die laaggeletterd zijn of in armoede leven. ‘Zij willen wel, maar kunnen door allerlei omstandigheden vaak niet voldoende bewegen.’
Mentale gezondheid lééft
Daarmee wordt duidelijk dat het onderwerp mentale gezondheid lééft in de stad. Dat merkte ook Karin Oppelland, netwerkregisseur bij Radar, een organisatie die staat voor gelijke behandeling en een samenleving zonder uitsluiting. ‘Ik heb vandaag met meerdere organisaties besproken hoe we met elkaar nog meer preventief te werk kunnen gaan. In ons geval als het gaat om mensen die mentale problemen hebben vanwege discriminatie. Ja, het was een waardevolle middag!’
Die mening deelt Els van Beek, sociaalmakelaar gezondheid bij welzijnsorganisatie SOL in Feijenoord. ‘Ik wist uiteraard dat lichaam en geest één zijn en dat beweging kan helpen bij mentale klachten. Dat inzicht is opgefrist, maar ik heb ook nieuwe inzichten gekregen. Daar kan ik zeker iets mee in mijn dagelijkse werk. Sowieso ga ik nu weer vaker wandelen met mijn cliënten.’
De symposia over mentale gezondheid zijn bedoeld voor ondernemers, zorgprofessionals, onderzoekers en mensen uit het werkveld in het sociale domein en het onderwijs die in Rotterdam werken aan mentale gezondheid. Het doel is elkaar inspireren, kennis uitwisselen en netwerken. Het symposium ‘Mind, brain & body: mentale gezondheid door een fysiologische aanpak’ werd georganiseerd door Gezond010 in samenwerking met BioCheck. Lees hier een eerder artikel over Maskerclass van Sophie Schmeets.
