Bij de Herstelacademie ondersteunen buurtbewoners elkaar bij hun psychisch herstel

In Rotterdam wordt eind 2023 de vijfde Herstelacademie geopend. Op deze plekken gaan mensen die geestelijk niet zo lekker in hun vel zitten met elkaar in gesprek. ‘Deelnemers vinden hun eigen identiteit weer terug,’ zegt coördinator en ervaringsdeskundige Josse Weyers.

Josse Weyers worstelde vanaf haar puberteit met haar psychische gezondheid. Ze bezocht psychologen en psychiaters, werd behandeld in een ggz-instelling. ‘Lange tijd, misschien wel vijftien jaar, voelde ik me niet begrepen,’ vertelt ze. ‘Ook miste ik gelijkwaardigheid. De artsen vertelden me altijd wat ik moest doen. Tot ik een professional tegenkwam die vroeg: wat wil jij eigenlijk zelf? Dat was een professional die zelf ook emoties liet zien, zich gelijkwaardig aan mij opstelde. Vanaf dat moment ging het beter met me. Ik werd opener over mijn psychische problemen, ook in mijn directe omgeving. Andere mensen werden daardoor ook opener, merkte ik.’

Ervaringsdeskundige

Josse besloot haar ervaringen professioneel te gaan inzetten. Ze volgde de opleiding tot ervaringsdeskundige en ging werken bij ggz-organisatie Antes Zorg. Daar zette ze de Herstelacademie op, naar voorbeeld van het Enik Recovery College in Utrecht. ‘Maar dan nóg laagdrempeliger, midden in de wijk en in alle stadsdelen van Rotterdam. Een plek waar mensen met psychische problemen zo binnen kunnen lopen, zonder wachtlijst. En een plek die volledig wordt gerund door ervaringsdeskundigen; mensen zoals ik, die zelf psychische problemen hebben gehad en hun ervaring nu op een professionele manier inzetten om anderen te ondersteunen in hun herstel.’

Praten met gelijkgestemden

De eerste Herstelacademie werd opgezet in IJsselmonde. Josse merkte al snel dat er behoefte is aan dit type zorg. ‘Als je psychische problemen hebt, word je door een huisarts al snel doorverwezen naar een ggz-instelling. Daar zijn de wachtlijsten ontzettend lang en tegelijkertijd is het voor mensen een flinke stap. Er hangt toch een stigma de ggz. Bij de Herstelacademie is er geen wachtlijst, er zijn geen kosten aan verbonden én het type hulp is heel anders. Doordat je hier met gelijkgestemden praat. Van deelnemers horen we dat ze zich gehoord en gezien voelen. Dat ze het fijn vinden dat iemand de tijd voor hen neemt.’

Iedereen is welkom

De Herstelacademie, gevestigd in het Huis van de Wijk, is er voor iedereen die niet zo lekker in zijn vel zit. Josse: ‘Dat is een breed begrip, maar we zijn er dan ook voor alle wijkbewoners. Voor mensen die in het verleden ontwrichtende ervaringen hebben meegemaakt. Maar ook voor ouderen die ineens een partner verliezen en daardoor eenzaam zijn. Een van de deelnemers is een vrouw met MS, die moeite heeft om haar lichamelijke beperkingen te accepteren. Iedereen is welkom.’

Cursussen en supportgroepen

De deelnemers kunnen terecht voor verschillende soorten hulp. Er worden professionele cursussen gegeven, die hen helpen bij herstel. Waaronder de cursus WRAP (Wellness Recovery Action Plan), waarbij de deelnemers (her)ontdekken wat hun persoonlijke waardes en interesses zijn. Daarnaast zijn er zogeheten peer support-groepen, waarbij deelnemers op een luchtige manier lastige onderwerpen bespreekbaar maken. ‘In beide gevallen vinden deelnemers hun eigen identiteit langzaam weer terug. Ze krijgen meer zelfvertrouwen en grip op hun leven,’ aldus Josse.

Samenwerking zorg en welzijn

Na het succes van de Herstelacademie in IJsselmonde omarmde de gemeente Rotterdam dit initiatief. Inmiddels zijn er ook Herstelacademies in Charlois, Delfshaven en Prins Alexander. Eind 2023 wordt er een geopend in Kralingen-Crooswijk, in 2024 volgen er nog drie in andere stadsdelen. De Herstelacademies worden gerund door de welzijnsorganisaties in de wijk, met ondersteuning vanuit zorgorganisaties. ‘Zorg en welzijn versterken elkaar,’ ervaart Josse. ‘In IJsselmonde werken we met SOL. Als zij een wijkbewoner spreken die psychische problemen heeft, verwijzen ze hem of haar naar de Herstelacademie. Andersom schakelen wij SOL in als iemand bijvoorbeeld taal- of financiële problemen heeft. De lijnen zijn erg kort.’

Korte wachtlijsten ggz

De Herstelacademies vullen dus een gat in binnen het zorgaanbod. Daarmee leveren ze ook een bijdrage aan het verkorten van de wachtlijsten voor de ggz. ‘Sommige mensen die bij ons komen, hebben daarna geen hulp van de ggz meer nodig. Maar het kan ook de andere kant op werken: mensen die twijfelden over ggz zetten juist de stap omdat ze bij ons hebben gehoord dat het mensen heeft geholpen. Dat is ook het mooie van de Herstelacademie: iedereen bewandelt zijn eigen pad. En iedere deelnemer komt zowel iets halen als iets brengen. Mensen leren echt van elkaars ervaringen. Dat is precies waarvoor de Herstelacademie bedoeld is.’