Indigo biedt eerste hulp-cursus bij psychische problemen

Als iemand in zijn vinger snijdt of zijn hoofd stoot, pak je de EHBO-koffer. Maar wat doe je als iemand een paniekaanval krijgt of depressief overkomt? Een relevante vraag nu het aantal mensen met mentale gezondheidsklachten toeneemt. Gezond010-partner Indigo preventie vergroot met de cursus Mental Health First Aid (MHFA) de kennis en kunde over eerste hulp bij psychische problemen.

‘Weet je wat het is,’ zegt Jacqueline van Alphen, ‘voorheen deed ik veel dingen op gevoel. Nu heb ik handvatten. Ik kan beter signaleren. En als ik moet handelen, weet ik nu beter wat ik moet doen en waarom.’ Jacqueline is vrijwilliger bij welzijnsorganisatie Buurtwerk. Voor deze organisatie legt zij huisbezoeken af bij Rotterdamse 75-plussers, die vaak kampen met eenzaamheid. Jacqueline was een van de deelnemers aan de meest recente cursus Mental Health First Aid (MHFA). Deze cursus wordt georganiseerd door Indigo preventie, het Rotterdamse expertisecentrum voor GGZ-en verslavingspreventie en onderdeel van de Parnassia Groep. Er is cursus gericht op eerste hulp aan jongeren van 12 tot 25 jaar en een cursus gericht op volwassenen.

Iedereen kan meedoen

Deelnemers leren eerste hulp te bieden aan mensen met (beginnende) psychische problemen. Ze krijgen basisinformatie over de meest voorkomende psychische problemen. Ook worden vaardigheden aangeleerd, zoals hoe je moet handelen in een crisissituatie. Indigo is de enige gecertificeerde partij in de regio die deze cursus aanbiedt. Iedereen kan meedoen. ‘Net als bij een EHBO-cursus,’ zegt leidinggevende Jeltje Kramer, al zeventien jaar werkzaam in de GGZ-preventie. ‘Het is geschikt voor iedereen die met mensen werkt. Zorgprofessionals, maar ook sporttrainers, conciërges en docenten. Maar ook voor bedrijven in bijvoorbeeld woningbouw, industrie of vervoer. De cursus is ook geschikt voor vrijwilligers als Jacqueline en voor “de gewone burger”, die in familie, vriendenkring of buurt te maken heeft met mensen met mentale klachten. Je hoeft geen kennis van psychologie of psychiatrie te hebben. Juist niet.’

Openingszinnen

Eén op de twee mensen kent iemand in de omgeving met psychische problemen. ‘Deze klachten worden niet altijd of niet tijdig herkend,’ vertelt preventiedeskundige Wil Vrencken, die de MHFA-cursussen geeft. ‘Ook is de drempel voor het zoeken van hulp in de geestelijke gezondheidszorg vaak te hoog. Als klachten wél herkend worden, vinden mensen het lastig om een gesprek te beginnen. Stel dat je het verkeerd hebt gezien en iemand boos reageert. Wij leren tijdens de cursus hoe je zo’n gesprek kunt beginnen. Welke openingszinnen gebruik je, hoe luister je zonder te oordelen, hoe kun je op een goede manier je zorgen uitspreken? Belangrijk daarbij is dat je dicht bij jezelf blijft en vooral het vertrouwen behoudt van degene die je helpt.’

Rollenspellen

Deelnemers aan de cursus krijgen een handboek met theoretische informatie. Maar de kracht zit vooral ook in het praktijkgedeelte, vertelt deelnemer Jacqueline. ‘De theoretische informatie en filmpjes waren enorm interessant, maar het meest heb ik geleerd van de rollenspellen. Ik moest met een andere cursist in gesprek. Die speelde dat hij een psychose had, wat ik niet wist. Hij kreeg telkens dingen in zijn oor in te horen. Dan merk je pas echt hoe lastig het is om een gesprek te voeren en tot iemand door te dringen. Ook de rollenspellen over in gesprek gaan met iemand met somberheids- of angstklachten maakten impact in de groep, ook omdat je het daarna met elkaar besprak.’

Zelfmoordpoging

Onlangs past Jacqueline de geleerde lessen al toe in de praktijk. ‘Ik sprak iemand wiens vriend een zelfmoordpoging had gedaan. Met hem had ik een goed gesprek, met in mijn achterhoofd wat ik had geleerd. Daarom durfde ik ook te vragen: “Jij gaat toch niet ook een zelfmoordpoging doen?” Je mag dat soort zaken benoemen en direct zijn. In vriendelijke bewoordingen kun je zaken aan de orde stellen. Vaak vinden mensen het ook prettig om daarover te praten, is mijn ervaring.’

Mentale gezondheid holt achteruit

Eerste hulp bieden bij psychische problemen wordt steeds belangrijker. Door de coronacrisis vermindert de mentale gezondheid, met name bij jongeren. Wil: ‘Wijkteams draaien overuren. In de jeugd-GGZ worden de wachtlijsten langer. Meer jongeren kampen met suïcidale neigingen, eetstoornissen en depressies, maar de problemen zijn eigenlijk op allerlei plekken in de samenleving zichtbaar. Zeker in Rotterdam, waar meer mensen met een lagere sociaaleconomische status wonen. Zij kampen vaker met psychosociale problematiek. Ook in het bedrijfsleven en andere organisaties zijn de effecten zichtbaar. Werknemers werken soms al een jaar thuis. Dat heeft impact. Daarom hebben we deze cursussen ook al aan meerdere bedrijven gegeven. In het kader van duurzame inzetbaarheid kan de training passend zijn voor leidinggevenden en andere medewerkers.’

Mentale gezondheid is van ons allemaal

Het doel van Indigo is om kennis over psychische problemen te vergroten en het onderwerp te normaliseren in de maatschappij. ‘Psychotisch gedrag kan leiden tot agressie en zelfs moord,’ zegt Jeltje. ‘Dat soort dingen lezen we in de krant, maar het overgrote deel van de mensen met een psychose doet niemand kwaad. Zij trekken zich terug in hun eigen huis en zijn eerder een gevaar voor zichzelf. Ze worden somber, slapen slecht, komen warrig of gestrest over. Hoe meer mensen in de samenleving dat erkennen en signaleren, hoe beter we deze mensen kunnen helpen en daarmee erger kunnen voorkomen. Mentale gezondheid is van ons allemaal, dus moeten we het met z’n allen aanpakken.’

Jacqueline is het daarmee eens: ‘Eigenlijk zou Mental Health First Aid net zo bekend moeten zijn als het EHBO-diploma. Iedereen kan er iets aan hebben. Er kan zomaar een moment komen dat je de lessen in de praktijk moet brengen, weet ik uit ervaring.’

In juni en juli biedt de gemeente Rotterdam in samenwerking met Indigo Preventie meerdere online cursussen MHFA aan voor geregistreerde vrijwilligers en professionals zonder opleiding in de zorg die veel Rotterdammers ontmoeten. Heb je interesse om deel te nemen of wil je een ‘in company’ training bij jouw organisatie? Neem contact op met Indigo via preventie@indigorijnmond.nl of 088-357 17 00.

Meer weten, kennismaken of samenwerken aan de mentale gezondheid van kwetsbare Rotterdammers? Kijk op de partnerpagina voor meer informatie en contactgegevens.