Suïcidepreventie in Rotterdam (3): op weg naar gemeentelijk beleid
Suïcidepreventie is een belangrijk thema en wordt in 2025 alleen maar belangrijker. Dan treedt de Wet integrale suïcidepreventie in werking. Gemeenten worden hierin verplicht een lokaal beleid te ontwikkelen om suïcide te voorkomen. De komende tijd besteedt Gezond010 aandacht aan dit onderwerp. In deel 3: hoe de gemeente Rotterdam een eerste aanzet maakt voor (regionaal) suïcidepreventiebeleid.
In Nederland vonden in 2023 1.862 suïcides plaats. Dat zijn er gemiddeld zo’n 5 per dag. Dat aantal moet omlaag, vindt de overheid. In 2024 werd de Wet integrale suïcidepreventie aangenomen door de Eerste en Tweede Kamer. Het voorkomen van zelfdodingen wordt hiermee structureel onderdeel van de Wet publieke gezondheid. Ook komt er structurele financiering voor. Naar verwachting treedt de wet in op 1 juli definitief in werking. Vanuit de landelijke overheid maken ministers straks beleid om suïcides en suïcidepogingen te voorkomen. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport trekt de kar, maar werkt nauw samen met andere ministeries.
Gemeentelijk beleid
Gemeenten zijn verplicht om op gemeentelijk niveau beleid te ontwikkelen rond suïcidepreventie. In Rotterdam wordt momenteel een eerste aanzet hiervoor gegeven. Beleidsadviseur gezondheid Marianne Kathmann vertelde hier eind januari meer over tijdens een minisymposium over suïcidepreventie. Hier waren 150 professionals aanwezig uit onderwijs, welzijn en beleidsafdelingen van gemeenten. Het symposium werd georganiseerd door Indigo preventie en mogelijk gemaakt door de gemeente Rotterdam. Dat onderstreept hoe belangrijk de gemeente dit thema vindt.
Vrije invulling
‘Elke 4 jaar stellen we als gemeente lokaal gezondheidsbeleid op. Suïcidepreventie wordt daar een verplicht en vast onderdeel van’, vertelde Marianne in Lommerrijk, de locatie van het symposium. ‘Hoe we er precies invulling aan geven, daar laat de overheid ons vrij in. In Rotterdam neigen we naar een regionale aanpak, in samenwerking met de gemeenten in de regio Rijnmond. Ook het ambitieniveau mogen gemeenten zelf bepalen. In de ene gemeente komt suïcide vaker voor dan in de andere. En niet elke gemeente heeft dezelfde financiële middelen.’
Preventiemodel
Suïcidepreventie kan onderdeel gaan vormen van een bredere aanpak voor mentale gezondheid met bijbehorend netwerk. Het kan ook als een op zichzelf staande aanpak vormgegeven worden, zoals bij meerdere koplopergemeenten en regio’s momenteel gebeurt. Het bewezen effectieve preventiemodel van de European Alliance Against Depression (EAAD) kan daarbij een behulpzame systematiek zijn. Dit stappenplan bestaat uit de volgende onderdelen: toegang tot dodelijke middelen beperken; opzetten van taboedoorbrekende publiekcampagnes; gatekeeperstraining voor sleutelfiguren in het netwerk; vroeg signaleren en benaderen van risicogroepen; en netwerkbrede samenwerking. Het model wordt wereldwijd gebruikt en is ook onderdeel van de landelijke aanpak.
Rol van welzijn
In Rotterdam vonden in 2023 63 zelfdodingen plaats. De hoop en verwachting is dat dit aantal met integraal preventiebeleid verlaagd wordt. Van alle mensen die overlijden door suïcide was 60% niet in beeld bij de zorg. Wijkteams en (welzijns)organisaties in de wijk hebben vaak wel zicht op deze bewoners. Eenzaamheid, ingrijpende gebeurtenissen, slechte huisvesting en schuldenproblematiek zijn onder meer risicofactoren voor suïcide. In de wijk zijn er voorzieningen om mensen daarmee te helpen. Marianne: ‘Ook vanuit het subsidiekader Jeugdpreventie doen we al veel voor jongeren en jongvolwassenen. Onder meer in samenwerking met het Centrum voor Jeugd en Gezin en schoolmaatschappelijk werk.
Van versnipperd naar integraal beleid
De gemeente kan een grote rol spelen in het slagen van suïcidepreventiebeleid, bevestigde Marianne tijdens het symposium. Ze erkende tegelijkertijd dat er nog verbetering mogelijk is. ‘Als gemeente doen we al best veel aan suïcidepreventie, maar onze inspanningen zijn versnipperd over diverse beleidsterreinen. We missen de samenhang daarin. Daar gaan we de komende periode hard aan werken, samen met partners uit onder andere het onderwijs en de zorg. Vanaf het moment dat de wet landelijk officieel in werking treedt, krijgen we ongeveer een jaar de tijd om ons eigen beleid te ontwikkelen. We zijn nu al volop bezig met de voorbereidingen.’
Lees ook de andere verhalen in deze reeks over suïcidepreventie:
- Link naar deel 1 over feiten en cijfers
- Link naar deel 2 over het bespreekbaar maken van suïcidaliteit
