Gemeente Rotterdam breidt preventieplan alcohol uit richting volwassenen

De gemeente Rotterdam richt het succesvolle Preventie- en handhavingsplan alcohol en andere drugs nu ook op volwassenen. ‘Ook bij volwassen Rotterdammers, met name 55-plussers, is overmatig alcoholgebruik een onderschat probleem,’ zegt programmamanager Geert Bruinen.

Een biertje na de training? Een wijntje bij het eten? Met een glas alcohol proosten op je gezondheid? Weinig mensen kijken daar van op. Best gek, vindt Geert Bruinen. ‘Totdat mensen achttien zijn, zijn we scherp op het (niet) drinken van alcohol. Na ons achttiende vinden we het normaal om bij allerlei gelegenheden alcohol te drinken,’ zegt Geert. ‘Alcohol is slecht voor je. Al bij matig alcoholgebruik  vergroot het de kans op zeven soorten kanker en andere ziekten. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseert niet voor niets: drink niet. Drink je wel alcohol? Dan niet meer dan één glas per dag. Langdurig overmatig alcoholgebruik kan ernstige gevolgen hebben voor de hersenactiviteit, hersenstructuur en het denkvermogen. Het vergroot ook de kans dat je valt, dat medicijnen niet (tijdig) worden ingenomen of niet aanslaan. .’

Gevolgen overmatig alcoholgebruik

Geert is senior beleidsmedewerker en programmanager van het Preventie- en handhavingsplan alcohol en andere drugs van de gemeente Rotterdam. Het programma waarvoor hij en zijn collega’s verantwoordelijk zijn, bestaat sinds 2009 en was vooral gericht op jongeren en jongvolwassenen. ‘Maar ook bij oudere Rotterdamse volwassenen, met name 55-plussers, is overmatig alcoholgebruik een probleem,’ zegt Geert. ‘Mensen die met pensioen gaan of zijn, hebben ineens een zee aan vrije tijd. Ook eenzaamheid komt veel voor, bijvoorbeeld door het verlies van een partner. Bij deze heftige gebeurtenissen kan steeds vroeger of vaker drinken van alcohol een oplossing of verlichting lijken.’

Recht op een gezond leven

Alcoholgebruik is een belangrijk onderdeel van het preventieprogramma van 2023 tot 2027. De uitgebreide aanpak is gericht op vroegtijdig signaleren van mogelijk overmatig drinken en het bieden van passende laagdrempelige ondersteuning. Van overmatig drinken is sprake wanneer je gemiddeld drie glazen per dag drinkt als man, of twee als vrouw. ‘We willen jongeren kansrijk, gezond en veilig laten opgroeien,’ vertelt Geert. ‘Vanuit die visie zetten we al jaren actief in op het terugdringen van alcohol en middelengebruik. Dat werkt; het alcohol- en drugsgebruik van jongeren tot 23 jaar is gedaald sinds 2017. Maar óók volwassenen en ouderen hebben recht op een gezond leven. Daarom willen we nu ook hen positief adviseren over verstandige keuzes rondom alcoholgebruik.’

Het goede voorbeeld

Het niet drinken van alcohol levert gezondheidsvoordelen op. ‘Maar door niet te drinken als er kinderen bij zijn, geven volwassenen ook het goede voorbeeld,’ zegt Geert. Kinderen van ouders die duidelijke grenzen stellen, beginnen later met het drinken van alcohol en drinken minder. Kinderen die vanaf jonge leeftijd hun ouders alcohol zien drinken, beginnen op jongere leeftijd met drinken. En als ze gaan drinken, doen ze dat op latere leeftijd met meer risico.

Netwerksamenwerking

Vroegtijdige signalering van overmatig alcoholgebruik is dus belangrijk. ‘Maar ook best lastig,’ geeft Geert toe. ‘Je kunt niet bij mensen achter de voordeur kijken. Samenwerking binnen netwerken is erg belangrijk.’ Het ministerie van VWS en het RIVM verstrekten in 2023 subsidie aan vier gemeenten om netwerksamenwerking op te zetten. Rotterdam bouwde met Youz Verslavingszorg en Trimbos verder op een bestaand initiatief. Geert: ‘De spoedeisende hulp (SEH) van Erasmus MC werkte al samen met Youz. De SEH verwees jongeren die daar onder invloed terechtkwamen door naar Youz. Dankzij de subsidie besteedt de SEH nu ook aandacht aan preventie en vroegsignalering van mogelijk overmatig of problematisch alcoholgebruik bij volwassenen.’

Handelingsperspectief

Het SEH-personeel vraagt bij letsel door of alcohol (of andere drugs) mogelijk een rol heeft gespeeld. Na een screening wordt met instemming van de volwassene ondersteuning aangeboden om het gebruik te verminderen of te stoppen. ‘We werken aan verbinding tussen huisartsen, verloskundigen, ouderen en jongerenhubs,’ vervolgt Geert. ‘Met alleen signaleren ben je er niet. Professionals hebben handelingsperspectief nodig. Zij moeten weten welke tools en interventies ze kunnen inzetten. En naar wie ze kunnen doorverwijzen. Dan werk je met elkaar aan een mooie keten.’

Gereedschapskist met instrumenten

Geert ziet in dat er uitdagingen zijn. ‘Voor een verpleegkundige op de SEH kan het lastig zijn om het onderwerp alcoholgebruik aan te snijden. Mensen kunnen het als betutteling of bemoeienis zien als we vragen of Youz contact mag opnemen. Daar moeten we dus van wegblijven, we moeten inzetten op laagdrempelige bewustwording. Daarbij moeten we goed bekijken welke hulpmiddelen we inzetten. Je kunt doorverwijzen naar www.allesoverdrinken.nl of een folder uitdelen. Maar niet alle Rotterdammers zijn de taal (voldoende) machtig. We vullen een gereedschapskist met hulpmiddelen,  die we ook bij Huizen van de Wijk, huisartsen en andere zorgverleners willen inzetten. Dat is goed voor de Rotterdammers die overmatig alcohol gebruiken. Maar ook voor de stad en samenleving.’

Meer weten? Het volledige preventie- en handhavingsplan Alcohol en andere drugs 2023-2027 is hier in te zien. Het onderzoek van het ministerie van VWS en het RIVM, met daarin ook lessen uit de regio’s Zaanstreek-Waterland, Twente en Gooi- en Vechstreek, is hier te bekijken.