Veel animo voor webinar over bereiken kwetsbare mensen

Hoe bereik je mensen in kwetsbare situaties? Die vraag stond centraal tijdens het webinar dat zorgverzekeraar VGZ, Pharos (het landelijke expertisecentrum gezondheidsverschillen), GezondIn en de gemeente Rotterdam in januari organiseerden. Maar liefst 450 geïnteresseerde zorg- en welzijnsprofessionals luisterden naar voorbeelden uit de praktijk. En gingen samen op zoek naar het antwoord op die vraag.

Snelweg of bergpad?

Meike Los laat twee afbeeldingen zien tijdens haar presentatie. Op het ene plaatje is een mooi geasfalteerde snelweg te zien, waarop duidelijk is te lezen wat de volgende afslag is. Het andere plaatje toont een steil bergpad, vol zand, keien en hobbels. Bewegwijzering ontbreekt. Het is een treffende metafoor voor het verschil in gezondheidsvaardigheden. Waar midden- en hoogopgeleiden zich vaak op de snelweg bevinden, wanen mensen met een lagere sociaaleconomische status zich regelmatig op het onherbergzame pad. Haar bedrijf Gezonde Leefstijl Company biedt Gecombineerde Leefstijlinterventies (GLI) aan. ‘Die trajecten van twee jaar worden volledig vergoed door de basisverzekering. Maar de mensen die hiervoor in aanmerking komen, weten vaak niet eens van het bestaan,’ zegt Los.

Serieuze gezondheidsverschillen

In het openingswoord van dagvoorzitter Aldien Poll (van expertisecentrum Pharos) wordt al duidelijk wat de kwetsbare doelgroep is waar Meike Los het over heeft. Het zijn vaak mensen met complexe sociale en medische problemen. Mensen met armoede en schulden, een migratieachtergrond of een ongezonde omgeving. En veelal laaggeletterd. Dat houdt in dat mensen wel kunnen lezen, maar de tekst niet begrijpen of niet tot handelen over kunnen gaan. ‘Lager opgeleiden leven gemiddeld vijftien jaar langer in slechtere gezondheid dan hoger opgeleiden. En ze overlijden gemiddeld zes jaar eerder. Dat zijn serieuze cijfers,’ schetst Poll.

Toeleiding

Marieke Helmus, verslavingsarts en werkzaam bij Pharos, laat daarna zien dat van de drie miljoen rokende Nederlanders er 900.000 laagopgeleid zijn. Van hen wil tachtig procent best stoppen met roken. ‘Maar in de meeste gevallen is de toeleiding naar stoptrajecten niet goed genoeg,’ stelt Helmus. ‘Vaak wordt dit gedaan door een huisarts, maar uit ons onderzoek blijkt dat het veel effectiever is als de band warmer is. Ook de lengte van het begeleidingstraject is belangrijk. Als mensen drie maanden worden begeleid, valt de helft terug. Als ze een jaar worden begeleid, is dat slechts tien procent. Gemeenten en welzijnsorganisaties kunnen een belangrijkere rol spelen bij toeleiding naar stoppen met roken.’

Domeinoverstijgend

Ook Meike Los benadrukt aansluitend de noodzaak van domeinoverstijgend werken. ‘De connectie tussen de gemeente, welzijnsorganisaties uit de wijk, maar ook taalmaatjes en schuldhulpverleners is ontzettend belangrijk. We moeten van elkaar weten wat we doen. En samen die weg plaveien voor de mensen die beperkte gezondheidsvaardigheden hebben of niet de noodzaak zien van het werken aan hun gezondheid. De rol van iedere partner moet daarbij goed duidelijk zijn.’

‘Communicatie is cruciaal’

De waarde van intensieve begeleiding wordt – na een energizer van Shanna Levenswaard van Rotterdam Sportsupport – ook gedemonstreerd door Wil Vrencken. Hij presenteert namens Indigo Rijnmond de aanpak van het Rotterdamse programma Grip en Gezondheid. Daaruit bleek dat de vicieuze cirkel van financiële problemen, stress en roken te doorbreken is door de oorzaak van stress aan te pakken. ‘Maar communicatie is daarbij cruciaal. Je moet activiteiten dicht bij huis organiseren, om het mensen zo makkelijk mogelijk te maken. Ook is het absoluut noodzakelijk om persoonlijk contact te hebben met mensen. Wij benaderden ze én per mail én per post. We stuurden een reminder per sms en hebben alle deelnemers gebeld voorafgaand aan het traject. Om vragen te beantwoorden en onzekerheden weg te nemen. Het is maatwerk, want je hebt met mensen te maken.’

Gouden driehoek

De afsluitende presentatie is van Annette Straver van de gemeente Rotterdam en Rob Dokter van zorgverzekeraar VGZ. De initiatiefnemers van het webinar hebben samen het Rotterdampakket ontwikkeld, waarmee kwetsbare Rotterdammers extra toegang hebben tot (gratis) gezondheidsprogramma’s. ‘De uitdaging blijft om die programma’s zichtbaar te maken in de wijken,’ vertelt senior beleidsadviseur Straver. ‘Welzijnsaanbieders zouden daar een rol in kunnen spelen, door ons te laten weten hoe de doelgroep graag geïnformeerd wil worden. We moeten met z’n allen de kwetsbaren een duwtje in de rug geven, soms alleen al door te wijzen op de mogelijkheden. Welzijnswerk, activeringscoaches en leefstijlaanbod; dat is de gouden driehoek. Als die goed op elkaar zijn ingespeeld, dan is dat het vliegwiel dat veel kwetsbare mensen in beweging kan brengen.’

 

Het webinar ‘Preventie: hoe bereik je mensen in kwetsbare situaties?’ werd georganiseerd door zorgverzekeraar VGZ en de gemeente Rotterdam, samen met GezondIn en Pharos. De kennissessie is in zijn geheel terug te kijken via deze link.