Aanpak Indigo moet kans op zelfmoord(poging) verkleinen

In de vier grote steden komt zelfmoord relatief vaak voor vergeleken met de rest van het land. Naast het bieden van nazorg na een suïcidepoging wordt steeds meer ingezet op het voorkomen van pogingen. Indigo Rijnmond ontwikkelde met Indigo Haaglanden en GGZ Breburg een nieuwe aanpak. ‘Nu moeten we een keten bouwen van partijen die samen met ons willen werken aan suïcidepreventie.’

In 2020 deden meer dan 850 mensen in de regio Rijnmond een zelfmoordpoging. Een deel van hen slaagt daarin, maar een groter deel van de pogingen mislukt. Deze mensen komen vaak terecht op de spoedeisende hulp. Blijkt na behandeling in het ziekenhuis dat spoed-geestelijke gezondheidszorg niet nodig is, dan gaat de persoon naar huis. ‘Soms met een verwijzing voor een afspraak bij de GGZ-instelling, maar altijd met een verwijzing voor de huisarts. Daarmee moet je zelf contact opnemen. Doe je dat niet, om wat voor reden dan ook, dan gebeurt er ook niets. En dan is de kans groot dat iemand een nieuwe poging doet. Zeker in de eerste periode hierna.’

Orde scheppen in de chaos

Aan het woord is Maria Smedts, projectleider suïcidepreventie bij Indigo Rijnmond. Zij werkt sinds twee jaar met het programma SuNa (Suïcidepoging Nazorg). Dat programma richt zich op de nazorg na een suïcidepoging en heeft doel om te voorkomen dat mensen een nieuwe poging doen. Naar voorbeeld van Indigo Haaglanden werkt de organisatie in Rotterdam samen met zes ziekenhuizen. ‘Als daar iemand binnenkomt op de spoedeisende hulp vanwege een suïcidepoging , wordt gevraagd of wij met diegene contact mogen opnemen. Wil die persoon dat, dan neemt een casemanager van Indigo binnen vijf werkdagen contact op. Die persoon is geen behandelaar, maar gaat het gesprek aan en luistert vooral. Hij bekijkt of zorg nodig is en welke zorg dat dan moet zijn. En begeleidt of motiveert de cliënt daar naartoe. Daarbij kijken we ook naar de oorzaak van het probleem, bijvoorbeeld schulden of relationele problemen. Het is iemand die orde schept in de chaos, iets wat iemand zelf vaak niet lukt in een crisis.’

SuNa werkt

Met het SuNa-programma werd een gat in de zorg opgevuld en het percentage herhaalpogingen verkleind. Bij de cliënten met wie via SuNa contact wordt gekregen, doet bijna 4 procent een nieuwe suïcidepoging waarvoor ze op de spoedeisende hulp behandeld worden. Enkele cliënten doen meerdere pogingen. Landelijk komt 18 procent van de cliënten die voor een suïcidepoging behandeld worden binnen 12 maanden terug na een nieuwe poging. ‘We weten dat de groepen en de periodes niet volledig vergelijkbaar zijn, maar we beschouwen dit toch als een voorzichtige indicatie van effect,’ zegt Maria.

Brabant signaleert eerder

Hoewel SuNa werkt, moest er meer mogelijk zijn, zo was het gevoel. Daarom werd in samenwerking met Indigo Haaglanden en GGZ Breburg (Breda-Tilburg) een pilot opgezet om de Haags/Rotterdamse en de Brabantse aanpak samen te voegen. ‘In Brabant is men meer gericht op vroegsignalering en het voorkomen van een eerste poging, in plaats van het voorkomen van een vólgende poging,’ vertelt Astrid Schop-Etman, projectleider van deze integratie. ‘Onder meer de NS, ProRail, hogescholen, arbodiensten, wijkteams en huisartsen werken daar samen om zo goed en vroeg mogelijk te signaleren.’ De Brabantse aanpak heet Supremocol, dat staat voor “suïcidepreventie door Monitoring en Collaborative Care”.

Pilot met politie

Het beste van twee werelden is samengevoegd in een nieuw programma: Sumona (suïcidepreventie, monitoring en nazorg). Het afgelopen jaar werd in Rotterdam een pilot gedraaid met het Politie GGZ Programma. Politie en GGZ werken samen om mensen met suïcidale gedachten of suïcidaal gedrag toe te leiden naar passende zorg. Zo konden via de Sumona-methodiek meerdere burgers worden geholpen. ‘Elke persoon is er één,’ zegt Maria. ‘Zeker omdat er vaak ontzettend veel menselijk leed schuilgaat achter suïcide. Niet alleen bij de persoon zelf, maar ook bij de sociale omgeving.’

Astrid: ‘De politie is zo enthousiast, dat ze deze werkwijze het liefst breder zouden implementeren dan alleen Rotterdam-Zuid. Dat was een mooie opsteker voor ons. Ook vanuit de rest van het land krijgen we vragen over onze aanpak.’

Behoefte aan extra vangnet

Het toont aan dat er behoefte is aan een extra vangnet. Maria: ‘Ik dacht altijd dat we alles rondom suïcidepreventie helemaal rond hadden, maar dat is dus niet zo. Er zijn nog altijd mensen die door de mazen van het net glippen. Met de Sumona-methodiek verkleinen we de mazen in dat net. Dan nog blijven er mensen die een suïcidepoging doen. Omdat ze niet geholpen willen worden of omdat ze zo weinig sociale contacten hebben dat niemand hun problemen signaleert.’

Sterke keten bouwen

Een sterke keten is noodzakelijk om zoveel mogelijk mensen te helpen, vinden Maria en Astrid. Dat die mening wordt gedeeld, bleek onder meer eind augustus. Tijdens een bijeenkomst spraken diverse partijen uit de regio Rijnmond de intentie uit te willen samenwerken aan suïcidepreventie via Sumona. ‘In Brabant blijkt dat je met een sterke keten de nodige mensen eruit kunt pikken,’ zegt Astrid. ‘Die keten willen we nu ook gaan bouwen in Rotterdam. Het afgelopen jaar hebben we gesproken met verschillende potentiële partners. Denk aan scholen, huisartsen, de NS en dus ook de politie. Hoe meer partijen meedoen, hoe groter de kans dat we signaleren dat mensen suïcidale gedachten hebben en deze mensen toegeleid kunnen worden naar zorg of ondersteuning.’

Maria: ‘Als we de krachten bundelen, kunnen we samen werken aan een Rotterdam met minder suïcides en suïcidepogingen. Daarnaast is er nieuwe wetgeving in ontwikkeling waarin gemeenten een belangrijkere rol krijgen rondom suïcide preventie. Daarom is het extra relevant dat we nu al een keten aan het bouwen zijn in Rotterdam.’

 

Indigo Rijnmond is partner van Gezond010. Meer weten over de Sumona-methodiek en/of mogelijkheden om samen te werken met Indigo? Neem contact op met Maria Smedts (projectleider suïcidepreventie) via m.smedts@indigorijnmond.nl. Meer informatie is binnenkort te vinden op www.sumona.nl.

1K Z1E J3
Indigo Rijnmond werkt samen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie. Deze organisatie lanceerde onlangs een nieuwe campagne, gericht op de omgeving van jongeren en mannen van middelbare leeftijd die worstelen met zelfmoord-gedachten. De boodschap is ‘1K Z1E J3’. Oftewel: ik zie je. 113 Zelfmoordpreventie wil (stimu)leren om het moeilijke gesprek over mentale gezondheid en suïcidale gedachten te voeren. Hulp hierbij is er in de vorm van een online training en app op www.113.nl/ikzieje.