Satelliet Rotterdam Rookvrij brainstormt over rookvrije haltes
Als roken minder zichtbaar is, beginnen minder kinderen met roken. In Rotterdam zijn steeds meer plekken rookvrij en het aantal rookvrije plekken blijft toenemen. De satelliet Rotterdam Rookvrij van het netwerk Gezond010, brainstormde over de mogelijkheden van rookvrije bus- en tramhaltes. De ideeën waren talrijk en wie weet kunt u binnenkort kiezen tussen een gezellig rookvrij bushokje of een kaal alternatief. Dat digitale middelen mensen ervan weerhouden uit verveling een sigaret op te steken. Of dat u lastiggevallen wordt door een wandelende sigaret.
Het zal niet eenvoudig zijn om mensen te bewegen niet te roken bij haltes. Het vraagt een verandering in gedrag en dat is ingewikkeld. Zoals onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Bram Kemmere vertelt tijdens zijn lezing ‘gedragsverandering bewerkstelligen’: ‘Het brein is te vergelijken met het verhaal van de haas en de schildpad. De haas neemt beslissingen ondoordacht en gehaast, terwijl de schildpad alles goed overdenkt. Beleid is vaak gericht op die schildpad. Terwijl veel keuzes onbewust gemaakt worden. Wat ons kan beïnvloeden, is regelgeving, handhaving en informatie. Maar we zijn niet zo rationeel als we denken. Soms doen we iets niet, hoewel we weten dat het de verstandigste keuze is. Dat maakt gedragsverandering ingewikkeld. Desalniettemin kan een kleine verandering in beleid een grote verandering teweegbrengen.’
Gevaar voor beroertes
Als het gaat om gezondheidsschade door roken, richt de aandacht zich vaak op de longen. Maar door roken neemt ook het risico op een beroerte toe. Dat vertelt Bianca Buijk, managing director bij de Rotterdam Stroke Service. Een netwerk van zestien partijen die zorg, revalidatiebehandeling en begeleiding bieden aan mensen die een beroerte kregen. Bianca legt uit waarom roken het risico op een beroerte vergroot: ‘Door roken beschadigen de vaatwanden. De vaten zijn dan ruwer, waardoor cholesterol aan de vaatwanden blijft plakken. Hier kan een bloedstolsel aan blijven kleven waardoor een bloedvat wordt afgesloten. De hersenen krijgen dan geen zuurstof meer. Daardoor sterven hersencellen af.’ Bianca is een groot voorstander van een preventief beleid dat roken ontmoedigt. ‘Stoppen met roken verlaagt het risico op een beroerte met dertig tot vijftig procent.’
Rookvrije samenleving
De gemeente Rotterdam is op weg naar een rookvrije samenleving. Op dit moment zijn al veel plekken rookvrij. Denk aan kinderboerderijen, scholen, speeltuinen, zwembaden en sportterreinen. Bushaltes zouden een mooie volgende stap kunnen zijn. Er zijn ongeveer duizend tram- en bushaltes in Rotterdam, dus de impact zou groot zijn. Maar hoe pak je dat aan? De deelnemers aan de satelliet verdelen zich in twee groepen en slaan aan het brainstormen.
Communicatie als middel
Dat levert een heleboel ideeën op. Bijvoorbeeld onaangename posters die zorgen dat je je te beschaamd voelt om een sigaret op te steken. Of ludieke acties zoals een wandelende sigaret die rokers lastigvalt. Net zoals hun rook anderen. Of juist een beloning voor niet-rokers. Zij mogen wachten bij een fijne groene halte waar rokers niet welkom zijn. Die kunnen een stukje verderop wachten bij een onprettige, kille halte. Ook een optie: verveling wegnemen bij de halte door games. Het omroepen in trams en bussen dat RET-haltes rookvrij worden, wordt benoemd. Of een combinatie van het aangeven dat de haltes rookvrij zijn en andere acties, gericht op gedragsverandering. Beleidsadviseur Jan Meijdam (staand op foto) merkt op: ‘Vrijwel alle deelnemers kiezen het middel communicatie om het roken tegen te gaan.’ Een autoritaire strategie waarbij het roken gewoon verboden wordt, valt bij niemand in goede aarde. Ook omdat het eenvoudigweg niet te handhaven is. We nemen de ideeën mee en gaan met de RET in gesprek over de mogelijkheden.’
Hulp van de NS
De conclusie van de bijeenkomst is dat roken een gevoelig onderwerp is en blijft. De doelgroep is breed, van rokers uit Rotterdam Zuid tot rokers uit Hillegersberg. Zijn die hetzelfde? Er is nog wat meer onderzoek nodig, vinden de aanwezigen. Onderzoek waar de NS misschien wel bij kan helpen. Roken is tenslotte met succes geweerd van alle stations en platforms. Toch heeft de bijeenkomst veel nieuwe inzichten en creatieve oplossingen opgeleverd, die meegenomen worden. De stip op de Rotterdamse horizon is dat in 2040 hooguit nog 5% van de bewoners rookt. Dankzij de bijeenkomst zijn we daar weer een stap dichterbij.
De meeste mensen willen een gezonde omgeving waar niet gerookt wordt. Ook de meeste rokers zouden liever niet roken. Desondanks wordt in Rotterdam nog veel gerookt. Roken is nog altijd doodsoorzaak nummer één in Nederland. De focus van de satelliet Rotterdam rookvrij is gebaseerd op de ambitie van de landelijke beweging Rookvrije Generatie. Zij willen een generatie kinderen die rookvrij kan opgroeien.
