Verslag bijeenkomst over taboe op praten over mentale problemen

Het is nog steeds een taboe: praten over mentale problemen. Op donderdag 25 mei was dat het onderwerp van gesprek tijdens het symposium van de satelliet Mentaal gezond. Juist praten over mentale problemen is namelijk belangrijk. Hoe zorgen we dat mentale problemen uit de taboesfeer komen? Verschillende deskundigen belichtten het onderwerp, onder meer vanuit eigen ervaring en vanuit een werkgever. Sprekers kwamen onder meer van MIND, Erasmus Medisch Centrum, Indigo, Quardin en politie-eenheid Rotterdam.

‘Een depressie. Is niet sexy. Sassy. Of classy’. Zo opent de bijeenkomst van de satelliet Mentaal gezond in het Bibliotheektheater. Op het podium staat spoken word artist Tessa Meerman, die voordraagt uit haar voorstelling ‘Met Tessy in een depressie.’ Dagvoorzitter Sophie Schmeets van Maskerclass (links op de foto) vraagt haar of kunst een goede manier is om mentale problemen uit de taboesfeer te halen. Tessa hoeft er geen seconde over na te denken: ‘Op het podium mag je over alles praten. En mensen luisteren. Het is dus de perfecte manier om een taboe te doorbreken.’

Meer aandacht

Wie ook kon rekenen op aandachtige luisteraars is Thomas Pruijsen. Zelf noemt hij zich ‘iemand met een psychische kwetsbaarheid’, waarvan de basis werd gelegd in zijn jeugd. Zijn ontluikende homoseksualiteit vindt geen ruimte in de christelijke omgeving waarin hij opgroeit. Hij voelt zich op school vooral ongezien en wordt soms hard geraakt door achteloze opmerkingen. Thomas: ‘Er ligt in het onderwijs zo’n nadruk op het kennisniveau. Ik zou meer aandacht voor sociale ontwikkeling willen zien.’

Praten is lastig

De presentatie van Anouk Sijbenga, ontwikkelingspsycholoog en programmaleider jeugd bij Indigo Preventie, sluit naadloos aan op het verhaal van Thomas. Een filmpje toont twee mannen waarvan de één niet goed in zijn vel zit. De andere man luistert en adviseert om hulp te zoeken. Anouk laat deze video zien omdat mannen geneigd zijn om emotionele problemen af te doen met grappen. Praten over mentale problemen is voor veel mensen lastig, maar er zijn manieren om het op een goede manier aan te pakken. De BLIZZ-methode, afkomstig uit de Mental Health First Aid training, is daar een voorbeeld van. BLIZZ staat voor Benaderen; Luisteren zonder oordeel; Informatie en steun bieden; Zoeken en stimuleren van professionele hulp en Zoeken en stimuleren van andere ondersteuning. Deze eerste hulp bij mentale problemen kan goed van pas komen voor mensen die veel met andere mensen werken.

Werken aan talent

Cultuur is dé manier om verbinding te maken, weet Fariesh Abdoelrahman. Als jongerenwerker merkte hij dat muziek jongeren helpt om zich te uiten. Zijn eigen organisatie Quardin wil een platform bieden aan jongeren om samen aan hun talent te werken. Fariesh: ‘Ze krijgen de mogelijkheid en ondersteuning om hun eigen muziek te laten horen, en daarmee hun stem te laten klinken. Dat vergroot hun zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en zelfvertrouwen.’ In de foyer van het Bibliotheektheater kunnen de aanwezigen ervaren hoe dat werkt. De studiobox van Quand is een mobiele muziekstudio die jongeren overal de kans biedt om van zich te laten horen. Hij wordt ingezet op scholen maar staat ook weleens midden op de Lijnbaan.

Warme zakelijkheid

Wat vinden werkgevers van het taboe op mentale problemen? Moet daar meer over gesproken worden op de werkvloer? Sophie Schmeets voelt tijdens een gesprek Peter Joosten aan de tand. Hij is portefeuillehouder Zorg voor de politie-eenheid Rotterdam, een nieuwe functie die zich richt op arbeidsgerelateerde klachten. Sophie vraagt hem hoe de politie mentale problemen aanpakt. Peter: ‘Veel politiemensen vinden het lastig om emoties te delen. Er heerst nog steeds een machocultuur bij de politie, al verandert dat wel.’ Bij de politie is op verschillende niveaus aandacht voor mentale problemen. Van collega’s die getraind worden om het gesprek aan te gaan na een heftig incident tot jaarlijkse check-ups. Maar hoe combineer je die menselijkheid met zakelijkheid, vraagt Sophie zich af. Peter: ‘Daar moet je een middenweg in vinden. Ik noem het warm zakelijk, met oog voor de mens en voor de organisatie.’

Stigma

Wanda Tempelaar, psychiater en onderzoeker bij het Erasmus MC, is de laatste spreker. Lag de nadruk tot nu toe vooral op de persoonlijke kant van de mentale problematiek, zij biedt het wetenschappelijke perspectief. In opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid onderzocht het Erasmus MC het taboe op psychische klachten en aandoeningen. Daaruit blijkt dat vooral jongeren en mensen met een niet-Westerse achtergrond vaak moeite hebben met praten over psychische problemen. Vooral als het om aandoeningen gaat, want daar rust een zwaarder stigma op. Wanda: ‘Mensen denken vaak dat ze onbehandelbaar zijn. Of dat mensen met psychische aandoeningen gevaarlijk zijn. Het goede nieuws: stigma’s kunnen aangepakt worden. Vooral verhalen over of contact met mensen met een aandoening kunnen zorgen dat psychische problemen normaal worden. Blijf dus vooral met elkaar in gesprek gaan.’

Het symposium over mentale gezondheid is bedoeld voor ondernemers, zorgprofessionals, onderzoekers en mensen uit het werkveld in het sociale domein en het onderwijs die in Rotterdam werken aan mentale gezondheid. Het doel van het symposium is elkaar inspireren, kennis uitwisselen en netwerken. Het werd georganiseerd door Gezond010 in samenwerking met Indigo preventie.