Op weg naar gezonde en duurzame eetomgeving met Voedingscentrum

Mensen willen best gezonder eten. De stap van willen naar doen wordt vaak bemoeilijkt door de eetomgeving. Het Voedingscentrum helpt voedselaanbieders om hun eetomgevingen gezonder en duurzamer te maken. ‘Je moet meer doen dan alleen de gezonde optie aanbieden.’

Liesbeth Velema gooit er meteen een wetenschappelijke term uit: Intention Behaviour Gap. ‘Oftewel: de kloof tussen weten en doen,’ verduidelijkt de projectmanager Eetomgevingen van het Voedingscentrum. ‘We weten dat we gezond moeten eten, maar gedragen ons lang niet altijd daarnaar. Denk aan de goede voornemens die vaak al in februari zijn gesneuveld. Het is moeilijk om een wens om te zetten in gedrag dat daarop aansluit.’

Verleid door ongezond

De redenen daarvoor kunnen talrijk zijn. Wat betreft gezond eten steekt er volgens Liesbeth één oorzaak bovenuit: de eetomgeving. ‘Ongezond eten kun je overal makkelijk kopen, zeker in een stad als Rotterdam. Bij supermarkten en tankstations is het merendeel van de aanbiedingen bij de kassa ongezond. De hele dag worden we – veelal onbewust – verleid. De ongezonde optie is vaak ook goedkoper. De eetomgeving maakt het nu heel moeilijk om de gezonde keuze te maken. Terwijl de gezonde, duurzame keuze in onze ogen juist de makkelijke keuze moet worden.’

Gezond aanbod doet gezond eten

Het Voedingscentrum heeft als taak om Nederlanders gezonder, duurzamer en veiliger te laten eten. Het stimuleren van een gezondere eetomgeving is daarbij een belangrijk middel. Dat kwam ook al deels naar voren in het promotieonderzoek Healthy eating at work dat Liesbeth in 2019 afrondde. Ze deed onderzoek naar werkzame strategieën om gasten in bedrijfsrestaurants gezonder te laten kiezen. Daaruit bleek onder meer dat mensen eerder lijken te kiezen voor een gezondere optie wanneer het aandeel gezondere opties dat wordt aangeboden groter is. Ook het inzetten van meerdere strategieën tegelijkertijd, waaronder prijsaanpassingen, leek efficiënt.

Stapels kroketten

Liesbeth startte het onderzoek in 2014. In zes jaar zag ze de intentie van voedselaanbieders veranderen. ‘In het begin was de reactie vaak: “Maar we bieden mensen toch ook salades aan?” Nu snappen meer voedselaanbieders dat het helpt als er meer gezonde opties zijn. En als het aandeel hiervan groter is ten opzichte van het totale aanbod. Ook is het beter als gezonde opties vooraan het buffet liggen en mensen niet eerst langs een grote stapel kroketten zijn gelopen. Je moet dus meer doen dan alleen de gezonde optie aanbieden. Ook zie je de maatschappelijke ontwikkeling dat consumenten steeds meer uit zichzelf gezondere opties vragen. En ook vanuit de politiek is er meer aandacht voor, onder meer met het Nationaal Preventieakkoord en met Gezond010: het akkoord.’

Checklist

Om voedselaanbieders op weg te helpen biedt het Voedingscentrum de Richtlijn Eetomgevingen en diverse tools. Zo is er een checklist waarmee organisaties snel in kaart kunnen brengen hoe gezond hun aanbod is. Het maakt inzichtelijk hoe ze in kleine stappen kunnen opschuiven richting meer aanbod volgens de Schijf van Vijf. In de checklist staan onder meer tips over presentatie- en verkooptechnieken. Liesbeth: ‘Daarnaast helpen we organisaties bij het formuleren van een ambitie. Als je een duidelijk doel stelt, weet je waar je aan werkt. Samen bepalen we waar de lat moet liggen. Dat hangt onder meer af van de bestaande situatie en de cultuur binnen de organisatie.’

Samenwerkingen

Om effectief en gestructureerd te kunnen opereren, werkt het Voedingscentrum veel samen met brancheorganisaties. Zo wordt binnen Gezond Uit gesproken met dagattracties (waaronder Blijdorp) over gezonder voedingsaanbod tijdens een dagje uit. Ook zijn er samenwerkingsverbanden met onder meer Alliantie Voeding in de Zorg en diverse gemeentes, waaronder Rotterdam. Een van de resultaten van die samenwerking is de zilveren certificering voor Gezonde Kantines die vijf kinderboerderijen begin 2020 ontvingen. Ook wordt hard gewerkt aan een gezonder aanbod in sport- en schoolkantines. Zo ontvingen in november 2020 vier vestigingen van het Albeda de Zilveren Schoolkantine Schaal.

Proeftuin Rotterdam

Gemeentes zijn voor het Voedingscentrum “een heel belangrijke partner”, zo stelt Liesbeth. ‘Zij kunnen op veel manieren invloed uitoefenen op de eetomgeving. Zij beheren kantines en Huizen van de Wijk, maar verstrekken ook subsidies en vergunningen. Daar kunnen ze dus allerlei voorwaarden aan stellen die de gezonde en duurzame keuze positief beïnvloeden. Denk aan het niet-verstrekken van subsidie aan evenementen die ongezond eten en drinken aanbieden aan kinderen. Wij zijn ook heel blij met een groots initiatief als Gezond010, dat je lang niet in elke gemeente hebt. Voor ons is dat heel inspirerend en leerzaam. Rotterdam is een grote proeftuin voor ons. We kunnen hier dingen doen en ervan leren, om het vervolgens bij andere gemeentes of zelfs landelijk toe te passen.’

Strijd van lange adem

Het Voedingscentrum is eveneens blij met de inspanningen van wethouder Sven de Langen. Liesbeth: ‘Sven de Langen is een absolute voorvechter van de gezonde eetomgeving en vraagt daar regelmatig aandacht voor in de media. Samen met de gemeente en alle andere partijen die hiervoor strijden, boksen we op tegen de grote commerciële partijen en hun enorme marketingbudgetten. Het is een strijd van de lange adem, waarbij we ook geholpen zouden zijn met meer wet- en regelgeving vanuit de landelijke overheid. Maar we doen wat we kunnen. En ook met kleine stapjes kom je vooruit.’

 

Het Voedingscentrum is partner van Gezond010. Via bijdragen aan events, workshops en eigen (social) media richt het bedrijf zich op het bevorderen van gezondheid en vitaliteit in Rotterdam én op versterking van het netwerk. Meer weten, kennismaken of samenwerken aan een gezondere eetomgeving voor jouw organisatie? Kijk op de partnerpagina voor meer informatie en contactgegevens.

De headerfoto is van Ingrid Vente Art to Connect.